HALK DANSLARI

DAHA FAZLASI İÇİN TIKLAYIN

 

HALK OYUNLARI ( DANSLARI )Halk oyunlarının ismi yöreden yöreye farklılık göstermektedir. Ancak, başta toplu oynananlar olmak üzere, tekli veya ikili üçlü biçimde oynananlara bakıldığı zaman, oyuna eşlik eden ezgide ve oyun hareketlerinde bazı farklılıklarla birlikte, ortaklıkların da öne çıktığı görülmektedir. Davul zurna ile birlikte, bağlama, bazı yerlerde klarnet ile davul veya koltuk davulu kullanılmaktadır.

Halk oyunlarının hareket ve müzik gibi iki önemli unsuru vardır. Halk oyunların önemli bir özelliği, bir halk sanatı olmasıdır. Çorum Halayı, Bıçak oyunu, Davul oyunu-davul şaman oyunu, Dillala, İğdeli Gelin, Çekirge, Miço, Bediriş, Benli oyunları, ilin en çok bilinen oyunlarındandır22. Çorum’da oynanan halk oyunlarının bir kısmında bazı araçlar kullanılmaktadır. Bunlardan birkaçı şöyledir: altın, ayna, bıçak, davul, para (madeni veya kâğıt), tarak, yüzük, zil.

EĞLENCE AMAÇLI HALK OYUNLARI

Çorum halk oyunlarının temel iki enstrümanı davul ve zurnadır.

Oyunlar genellikle halay ve türkülüdür. Oyunların bir kısmı sözlü, bir kısmı sözsüz, tabiat özlü (çekirge) ve aşk konulu (dillala, iğdeli gelin) oyunlar içerir. Oyunlar genellikle disiplinli, bağlı ve dizi halinde oynanır. Serbest oynanan oyunlar da vardır. (dillala)

1-Çorum Halayı

6 erkek oyuncu tarafından davul, zurna eşliğinde oynanır. Oyun 3 bölümdür:

-Ağırlama Türküsü:

Name de name yazdırdım

Sokuya aman aman

Her gelen geçen okuya aman aman

Eğilin de sunalar eğilin aman aman

Doğrulun da efeler doğrulun aman

Baştaki oyuncunun yerine gelmesi ile müzik değişir, ikinci kısım olan ikileme denilen bölüme geçilir.

Türküsü:

Karşıda kürt evleri hele yandım

Yayılır develeri Elmasım hey

Oturmuş inek sağar hele yandım

Terliyor sinesi Elmasım hey

Diley diley o da mı yalan

Ben seni sevdim bu da mı yalan

Karşıda kavun yerler hele yandım

Otursak bizde yesek ne derler Elmasım

Şu şunu sevmiş derler Elmasım hey

Nakarat

Oyunun son bölümü olan yellendirme kısmına geçilir. Müzik değişir. Bu bölümde daha hızlı çalmaya başlar. Oyunun hareketleri daha kıvraktır.

Türküsü :

Sandık üstünde sandık

Tez sevdik tez usandık

Yanıldık meyil verdik

Seni bir adam sandık

2-İğdeli Gelin

Kız ve erkeklerin beraber oynadığı bir halk oyunudur. Bir erkek bir kız olacak şekilde el ele tutuşan gençler bir halka oluşturur.

Türküsü:

Kız pınar başında yatmış uyumuş yar

Ela gözlerini uyku bürümüş

Evvel küçücüktü şimdi büyümüş yar

Derdimin dermanı iğdeli gelin

İğdesin aldırmış sevdalı gelin

Türkü bitince davul zurna başlar.Davul zurna susar, halka daraltılarak başka bir kıta söylenir :

Kız pınar başında testi doldurur yar

Testinin kulpuna şahin kondurur

Kız senin bakışın beni öldürür yar

Derdimin dermanı iğdeli gelin

İğdesin aldırmış sevdalı gelin

3-Dillala

Dillala oyunu 6 kız 6 erkekle oynanmakta ancak, aktif olarak oynayanlar 6 erkek ve bir kızdır. Diğer kızlar figüran olarak arka planda ve hareketsiz durmaktadırlar.

4-Çekirge

Yakın geçmişe kadar halkın geçim kaynağını genellikle tarım teşkil ederdi. Ancak, çiftçinin en büyük korkusu ürün olgunlaşınca ortaya çıkan çekirge sürüsüdür. Halk tüfek atıp, teneke çalarak, gürültü çıkarıp bu afeti uzaklaştırmaya çalışır. Çorum halkı bu canlıdan o kadar bezmiştir ki bu oyunu oluşturup türküsünü yazmıştır.

Oyun, davul zurna eşliğinde 6 kız, 6 erkekle oynanır. Bir kız bir erkek olmak üzere, eller omuzlar üzerinde bir halka meydana getirilir. Oyunun figürleri çekirgenin hareketlerine uygun şekilde düzenlenmiştir.

Türküsü:

Çekirgeyi hayladılar yazıya.

Ot kalmadı koyun ile kuzuya

Eğri butlu sivri butlu çekirge

Malımın ortağı mısın çekirge?

Canımın ortağı mısın çekirge?

Davul-zurna çalıp tekrar susunca oyuncular tarafından diğer bir kıta söylenmeye başlar:

Çekirgenin ayağında lalini (nalını)

Bende sandım kaymakamın gelini

Eğri butlu sivri butlu çekirge

Malımın ortağı mısın çekirge?

Canımın ortağı mısın çekirge?

Çorum’da Oynanan Diğer Halk Oyunları :

Benli, Miço, Bediriş, Sarıkız

DİNSEL OYUNLAR

Semah

Anadolu Alevilerinin ibadet biçimi olan cemlerde yürütülen on iki hizmetten biri olan semah , yörelere göre uygulamalarda küçük farklılıklar olmakla birlikte icrası sırasında uyulması gereken kurallar ortaklık gösterir.

Semahlar çoğunlukla kadın erkek birlikte , birbirlerine tutunmadan , dokunmadan daire şeklinde dizilerek ya da karşılıklı durarak yapılmaktadır. Semahlarda yapılan el hareketleri ve bazı duruş biçimleri sembolik anlamlar ifade etmektedir. Cemlerde oniki hizmetten biri olarak müzik eşliğinde , estetik değer taşıyan vücut hareketleri şeklinde icra edilmektedir.

Ancak semahlar cemlerde on iki hizmet ile bir bütünlük içerisinde icra edildiklerinde gerçek anlamalarını bulurlar.

Halk oyunlarımızın yöreleri
Hangi bölge hangi oyunu oynar
Bölgelere göre halk oyunlarımız
Halk oyunlarımızı nelerdir
Halk oyunlarının yöreleri nelerdir
Hangi halk oyunumuz hangi yöreye aittir
Halk oyunları vidoları izle
Halay videoları izle
Güzel ülkemin güzel insanları birbirleriyle bütünlük sağlamanın en güzel yolunu seçip halk oyunları adı verilen yörelere göre ayrılan çeşitli ritüeller ve festivallerle kaynaşmayı adeta kendilerine bir borç bilmiş ve bu oyunlarda ustalaşıp yine yörelerimize göre aktif bir gelenek mirası bırakmayı kendilerine and biçmişlerdir
halk oyunlarımız

ZEYBEK : Zeybek oyunları tek kişi tarafından oynandığı gibi teklerden oluşan bir daire halinde de oynanmaktadır Zeybek oyunları, toplu olarak oynandığı zaman oyuncuların birbirlerine tutunmadan oynadıkları salma oyunlardırBu oyun türüne Ege Bölgesinde rastlanır Aydın, İzmir , Muğla, Denizli, Bilecik, Eskişehir , Kütahya,Çanakkale, Kastamonu, Uşak, Manisa, Balıkesir , Burdur


HALAY : Toplu, düz dizi biçiminde ve oyuncuların birbirine tutunarak oynadığı oyun türüdürDoğu,güneydoğu ve Orta Anadolu’da davul zurna eşliğinde oynanırBitlis, Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Malatya, Kahramanmaraş,Gaziantep, Erzurum, Erzincan, Sivas, Mardin, Muş, Yozgat,Çorum, Adana, Ankara, Siirt, Hatay, Tokat, Şanlıurfa


HORON : Oyuncuların dizi biçiminde birbirine tutunarak oynadığı oyunlardır Doğa yapısının sert ve dağlık oluşu, denizinin ve havasının kararsızlığı horon oyunlarında göze çarpar Doğu Karadeniz kıyılarında kemençe veya davul eşliğinde icra edilir Trabzon, Samsun, Artvin, Ordu, Rize



BAR : Toplu olarak ve genellikle düz dizi ya da yarım ay biçiminde, oyuncuların birbirlerine tutunarak oynadıkları disiplinli grup oyunlarına bar denirGenellikle Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu bölgesinde icra edilen bir oyun türüdür Erzurum, Kars, Ağrı, Artvin, Gümüşhane, Bayburt, Erzincan




HORA : Bu oyun Bar ve Halaylar gibi el ele ya da kol kola tutuşularak disiplinli bir biçimde ve dizi halinde oynanmaktadır Genellikle Trakya’da, kısmen de Marmara’nın doğu ve güneyinde görülen bir oyun türüdürEdirne, Kırklareli, Tekirdağ, Çanakkale



KARŞILAMA : Karşılama iki kişinin karşılıklı durarak oynadıkları bir oyun biçimidir Çiftlerin karşılıklı olarak toplanmalarıyla bir grup halinde de oynanmaktadır Kız ve erkek karşılıklı çiftlerin karşılıklı iki sıra halinde dizilmesiyle bir grup oyunu biçiminde de sürdürülmektedir Karşılamalar salma oyunlardır Oyuncular birbirlerine tutunmazlar Bazı karşılamalarda bütün oyuncuların ellerinde birer mendil bulunurGenellikle Trakya’da, kısmen de Marmara’nın doğu ve güneyinde görülen bir oyun türüdürEdirne, Tekirdağ, Kırklareli, İzmit, Adapazarı, Çanakkale,Bursa, Bilecik



KAŞIK : Ellerinde ritim aracı olarak tahta kaşıklar bulundururlarGüney Anadolu’nun Akdeniz’e uzanan kesimleri genellikle kaşıklı oyunlar bölgesi olarak gösterilirEskişehir , Afyon, Kütahya, Bilecik, Kırşehir , Konya, Mersin,Antalya, Bolu, Bursa



BENGİ : Marmara Bölgesinin güneyinde genellikle Balıkesir dolaylarında görülen bir oyun türüdürBalıkesir, Manisa, Bursa, Çanakkale



MENGİ: Ege bölgesi ve Akdeniz Bölgesinin bazı illerinde bu oyun türüne rastlamak mümkündür


TEKE ZORTLATMASI: Bu tür de yine Türkiye’nin batı ve güney bölgelerinde oynanırBurdur, Antalya, Isparta, Alanya vb

SEMAH: Genellikle Türk-Alevi topluluklarının özel ayin ve toplantılarında kendi aralarında yaptıkları törenlerle ilgili oyunlardırTürkiye’nin hemen hemen her yerinde semahlara rastlamak mümkündür

Bütün Bunlara Ek Olarak:

Tek kişilik kadın dansları
Estireyim mi (Bolu), Yoğurt (Eskişehir);
Tek kişilik erkek dansları
Zeybek (Aydın), Misket (Ankara);
İki kişilik kadın dansları
Ördek (Bolu), Mandalar (Kırklareli);
İki kişilik erkek dansları
Hançer Barı (Erzurum), Kırka Zeybeği (Eskişehir);
toplu kadın dansları
Güvercin (Erzurum), Çömüdüm (Kütahya);
Toplu erkek dansları
Coşkun Çoruh (Artvin), Koçaklama (Ağrı);
Kadın-erkek karışık danslar
Delilo (Elazığ), Dokuzlu (Gaziantep)

Bir başka ayırım da dansın eşliğinin türkülü
Bağ Belleme (Afyon), Çalgılı Bengi (Balıkesir)
ya da suskun
Kılıç Kalkan (Bursa) oluşuna dayanmaktadır

Bir başka ayrımlama biçimi de dans adlarının anlamlarından kaynaklanır:

Yer adı taşıyan danslar
Sivas Halayı (Sivas), Tavas Zeybeği (Denizli);
renk adı belirten danslar
Sarı Zeybek (Antalya), Yeşilim (Konya);
sayı adı taşıyan danslar
Beş Ayak (Malatya), On dört (Artvin);
iş, meslek adı belirtilen danslar
Kasap (Edime), Yağcılar (İzmir), Ormancı (Kastamonu)

Anadolu halk danslarının büyük bir bölümü taklitli, dramatik yapılı danslardırBu nitelikli danslar doğa olaylarını, günlük yaşamı, kadın erkek ilişkilerini, vuruşmaları, hayvanları taklide dayanır

Örneğin hayvan yansıma1ı danslardan
Tavuk Ban (Erzurum) tavuğun hareketlerini; Ceylani (Kars) ceylanın yürüyüşünü; Serçe Oyunu (Gaziantep), serçe sıçramalarını taklit eder Aynı biçimde Horoz Oyunu (Yozgat), Kurt Kuzu (Diyarbakır), Ördek (Bolu), Keklik (İçel), Ayı Oyunu (Bitlis), Kartal Oyunu (Bingöl) da hayvan taklitlerini konu edinir

İş ve günlük yaşamı taklit eden danslardan
Tesi (Artvin) yün eğirmeyi

Köy Halayı (Sivas) günlük yaşamın değişik görüntülerini; Türkmen Kızı (İçel) hamur yoğurma, ekmek yapma, yün eğirme hareketlerini taklit eder Madımak (Sivas), Yayılı Halayı (Yozgat), Kirman (Kayseri), İş Halay'ı (Sivas) aynı küme içinde değerlendirilebilecek danslardır

Kadın-erkek ilişkilerinin hareketlerle taklidine dayanan danslardan Sarı Zeybek (Sivas) ve Bıçak (Elazığ) erkeğin kadına dil dökmesine ve sonunda beraberliklerini anlatır
Aynı kümede Tekerleme, Kıskanç (Kars), Hürünü (Çorum), Sürdüm (Ankara), Sudan Geçirme (Kütahya) dansları da sayılabilir

Çarpışma ya da savaşı konu alan danslar arasında Hançer Barı (Erzurum), Bıçak Horonu (Trabzon) saldırma, vuruşma ve savunma taklitlerine dayanır Çandırlı Tüfek Oyunu (Giresun) dansçıların tüfeklerle belli bir noktaya ateş etme hareketlerine dayanırKılıç ve Kalkan Oyunu (Bursa) dansçıların kılıç ve kalkan seslerine uyarak oynadıkları bır oyundur
Ayrıca yine bu küme içinde fakat silahsız çarpışmayı anlatan taklitli danslar da vardır
Örneğin Sin Sin (Adıyaman), Çepik (Bingöl, Diyarbakır), Harkuşta (Bitlis)

Doğa olaylarını konu edinen danslardan Uzundere (Kars) ve Coşkun Çoruh (Artvin) ırmağın akışını, coşkunluğunu canlandıran hareketleri taklitle anlatırken, Kavak (Erzurum) dansında da kavak ağacının rüzgarla hareketi canlandırılmaktadırDoğa olgularını canlandıran danslar arasında Burçak Tarlası (Yozgat), Yayla Yolları (İçel), Yağmur Duası (Diyarbakır) Yağmur Yağar (Nevşehir), Sis Dağı (Giresun) sayılabilir

Bölgelere Göre Halk Oyunları

     Folklor genelde Halkoyunları ile eşanlamlıymış gibi kullanılır.Oysa folklor; halkın geleneğe bağlı maddi ve manevi kültürünü kendine özgü metotlarla inceleyen ,derleyen,araştıran,sınıflandıran ve halk kültürü üzerinde değerlendirmeler yapan bir bilimdir.Kısaca diyebiliriz ki; Folklor halk oyunlarıyla birlikte diğer öğeleri (gelenek, inanç, türkü…vb) de kapsayan bir kavramdır. Bu itibarla folklor oynanmaz,halk oyunları oynanır.Çeşitli bölgelerimizde tarihi ve coğrafi bir gerçek olarak değişik örneklerle gelişen ve çoğalan halk oyunları geleneği tabiat,insan,yurt sevgisi ve milli bütünlüğün en açık ifadesidir. Halk oyunları folklor biliminin bir bölümüdür.

Belirli Özelliklerine Göre Halk Danslarının Bölümlenmesi

     Halk danslarının ortaya çıkış koşullarını ve günümüz toplumundaki yerini kısaca belirledikten sonra, bu dansların yansıttıkları zengin kültür öğelerine, sunuşlarına, bölgelerine, belirli ortak özelliklerine... göre bölümlenmesinden söz edebiliriz.

     Halk danslarının kümelendirilmesinde bir yol olarak bölgesel dağılış ele alınabilir. Çünkü Anadolu'da kimi dans dalları bölgelere de adını vermektedir. Örneğin Ege, Batı Anadolu Zeybek Bölgesi; Orta ve Güney Anadolu Halay Bölgesi; Doğu Karadeniz Horon Bölgesi; Doğu Anadolu Bar Bölgesi; Trakya Hora Bölgesi adını almaktadır.

     Ancak bu tür kümelendirmeyi kesin çizgilerle belirlemenin güçlüğü vardır. Öncelikle dansların bölgeler arasındaki geçişleri göz ardı edilemez. Sözgelişi halay ele alındığında Orta Anadolu'nun dışında Doğu' da, Kuzey' de ya da başka bölgelerde de rastlamak olanağı vardır .Dansların değişik nedenlerle bir bölgeden ötekine geçişleri sonucu bir dansı salt bir bölgeye özgü saymamız da olanaksızlaşır.

Bu koşula bağlı kalarak halk danslarının bölgesel tür özelliğine göre dağılımını kümelendirebiliriz:

ZEYBEK : Zeybek oyunları tek kişi tarafından oynandığı gibi teklerden oluşan bir daire halinde de oynanmaktadır. Zeybek oyunları, toplu olarak oynandığı zaman oyuncuların birbirlerine tutunmadan oynadıkları salma oyunlardır.Bu oyun türüne Ege Bölgesinde rastlanır Aydın, İzmir , Muğla, Denizli, Bilecik, Eskişehir , Kütahya,Çanakkale, Kastamonu, Uşak, Manisa, Balıkesir , Burdur ...

HALAY : Toplu, düz dizi biçiminde ve oyuncuların birbirine tutunarak oynadığı oyun türüdür.Doğu,güneydoğu ve Orta Anadolu’da davul zurna eşliğinde oynanır.Bitlis, Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Malatya, Kahramanmaraş,Gaziantep, Erzurum, Erzincan, Sivas, Mardin, Muş, Yozgat,Çorum, Adana, Ankara, Siirt, Hatay, Tokat, Şanlıurfa...

HORON : Oyuncuların dizi biçiminde birbirine tutunarak oynadığı oyunlardır. Doğa yapısının sert ve dağlık oluşu, denizinin ve havasının kararsızlığı horon oyunlarında göze çarpar Doğu Karadeniz kıyılarında kemençe veya davul eşliğinde icra edilir Trabzon, Samsun, Artvin, Ordu, Rize...

BAR : Toplu olarak ve genellikle düz dizi ya da yarım ay biçiminde, oyuncuların birbirlerine tutunarak oynadıkları disiplinli grup oyunlarına bar denir.Genellikle Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu bölgesinde icra edilen bir oyun türüdür. Erzurum, Kars, Ağrı, Artvin, Gümüşhane, Bayburt, Erzincan...

HORA : Bu oyun Bar ve Halaylar gibi el ele ya da kol kola tutuşularak disiplinli bir biçimde ve dizi halinde oynanmaktadır. Genellikle Trakya’da, kısmen de Marmara’nın doğu ve güneyinde görülen bir oyun türüdür.Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Çanakkale...

KARŞILAMA : Karşılama iki kişinin karşılıklı durarak oynadıkları bir oyun biçimidir. Çiftlerin karşılıklı olarak toplanmalarıyla bir grup halinde de oynanmaktadır. Kız ve erkek karşılıklı çiftlerin karşılıklı iki sıra halinde dizilmesiyle bir grup oyunu biçiminde de sürdürülmektedir. Karşılamalar salma oyunlardır. Oyuncular birbirlerine tutunmazlar. Bazı karşılamalarda bütün oyuncuların ellerinde birer mendil bulunur.Genellikle Trakya’da, kısmen de Marmara’nın doğu ve güneyinde görülen bir oyun türüdür.Edirne, Tekirdağ, Kırklareli, İzmit, Adapazarı, Çanakkale,Bursa, Bilecik...

KAŞIK : Ellerinde ritim aracı olarak tahta kaşıklar bulundururlar.Güney Anadolu’nun Akdeniz’e uzanan kesimleri genellikle kaşıklı oyunlar bölgesi olarak gösterilir.Eskişehir , Afyon, Kütahya, Bilecik, Kırşehir , Konya, Mersin,Antalya, Bolu, Bursa...

BENGİ : Marmara Bölgesinin güneyinde genellikle Balıkesir dolaylarında görülen bir oyun türüdür.Balıkesir, Manisa, Bursa, Çanakkale...

MENGİ : Ege bölgesi ve Akdeniz Bölgesinin bazı illerinde bu oyun türüne rastlamak mümkündür.

TEKE ZORTLATMASI : Bu tür de yine Türkiye’nin batı ve güney bölgelerinde oynanır.Antalya, Isparta, Alanya v.b

SEMAH: Genellikle Türk-Alevi topluluklarının özel ayin ve toplantılarında kendi aralarında yaptıkları törenlerle ilgili oyunlardır. Türkiye’nin hemen hemen her yerinde semahlara rastlamak mümkündür.

     Halk danslarının kümelendirilmesinde izlenebilecek bir yol da konularına göre ayırımlamadır.

     Bu kümelendirme değişik biçimlerde yapılabilir: Örneğin bir ayırım dansçıların sayı ve cinsiyetine göre yapılandır: Tek kişilik kadın dansları Estireyim mi (Bolu), Yoğurt (Eskişehir)...; Tek kişilik erkek dansları Zeybek (Aydın), Misket (Ankara)...; İki kişilik kadın dansları Ördek (Bolu), Mandalar (Kırklareli)...; İki kişilik erkek dansları Hançer Barı (Erzurum), Kırka Zeybeği (Eskişehir)...; toplu kadın dansları Güvercin (Erzurum), Çömüdüm (Kütahya)...; Toplu erkek dansları Coşkun Çoruh (Artvin), Koçaklama (Ağrı)...; Kadın-erkek karışık danslar Delilo (Elazığ), Dokuzlu (Gaziantep)...

     Bir başka ayırım da dansın eşliğinin türkülü Bağ Belleme (Afyon), Çalgılı Bengi (Balıkesir) ya da suskun Kılıç Kalkan (Bursa) oluşuna dayanmaktadır.

     Bir başka ayrımlama biçimi de dans adlarının anlamlarından kaynaklanır:

     Yer adı taşıyan danslar Sivas Halayı (Sivas), Tavas Zeybeği (Denizli)...; renk adı belirten danslar Sarı Zeybek (Antalya), Yeşilim (Konya)...; sayı adı taşıyan danslar Beş Ayak (Malatya), On dört (Artvin)...; iş, meslek adı belirtilen danslar Kasap (Edime), Yağcılar (İzmir), Ormancı (Kastamonu)...

     Dansların bu değişik ayırımlamalarının ardından konuları bakımından en sağlıklı kümelendirmeye gelebiliriz:

     Anadolu halk danslarının büyük bir bölümü taklitli, dramatik yapılı danslardır.Bu nitelikli danslar doğa olaylarını, günlük yaşamı, kadın erkek ilişkilerini, vuruşmaları, hayvanları taklide dayanır.

     Örneğin hayvan yansıma1ı danslardan Tavuk Ban (Erzurum) tavuğun hareketlerini; Ceylani (Kars) ceylanın yürüyüşünü; Serçe Oyunu (Gaziantep), serçe sıçramalarını taklit eder. Aynı biçimde Horoz Oyunu (Yozgat), Kurt Kuzu (Diyarbakır), Ördek (Bolu), Keklik (İçel), Ayı Oyunu (Bitlis), Kartal Oyunu (Bingöl) da hayvan taklitlerini konu edinir.

     İş ve günlük yaşamı taklit eden danslardan Tesi (Artvin) yün eğirmeyi

     Köy Halayı (Sivas) günlük yaşamın değişik görüntülerini; Türkmen Kızı (İçel) hamur yoğurma, ekmek yapma, yün eğirme hareketlerini taklit eder. Madımak (Sivas), Yayılı Halayı (Yozgat), Kirman (Kayseri), İş Halay'ı (Sivas)... aynı küme içinde değerlendirilebilecek danslardır.

     Kadın-erkek ilişkilerinin hareketlerle taklidine dayanan danslardan Sarı Zeybek (Sivas) ve Bıçak (Elazığ) erkeğin kadına dil dökmesine ve sonunda beraberliklerini anlatır. Aynı kümede Tekerleme, Kıskanç (Kars), Hürünü (Çorum), Sürdüm (Ankara), Sudan Geçirme (Kütahya) dansları da sayılabilir.

     Çarpışma ya da savaşı konu alan danslar arasında Hançer Barı (Erzurum), Bıçak Horonu (Trabzon) saldırma, vuruşma ve savunma taklitlerine dayanır. Çandırlı Tüfek Oyunu (Giresun) dansçıların tüfeklerle belli bir noktaya ateş etme hareketlerine dayanır.Kılıç ve Kalkan Oyunu (Bursa) dansçıların kılıç ve kalkan seslerine uyarak oynadıkları bır oyundur.Ayrıca yine bu küme içinde fakat silahsız çarpışmayı anlatan taklitli danslar da vardır.Örneğin Sin Sin (Adıyaman), Çepik (Bingöl, Diyarbakır), Harkuşta (Bitlis)...

     Doğa olaylarını konu edinen danslardan Uzundere (Kars) ve Coşkun Çoruh (Artvin) ırmağın akışını, coşkunluğunu canlandıran hareketleri taklitle anlatırken, Kavak (Erzurum) dansında da kavak ağacının rüzgarla hareketi canlandırılmaktadır.Doğa olgularını canlandıran danslar arasında Burçak Tarlası (Yozgat), Yayla Yolları (İçel), Yağmur Duası (Diyarbakır) Yağmur Yağar (Nevşehir), Sis Dağı (Giresun)... sayılabilir.

 Halk Oyunlarının Oynanma Geleneği, İnanış, Efsanesi, Öyküsü

Oyun( dans) uygarlıklardan önce, insanın var olması ile oluşmuştur. Dansın Anadolu’da ilk toplu ve yerleşik hayata geçildiği zamanlarda var olduğunu, yapılan arkeolojik kazılar doğrulmaktadır. En eski ilkel devirlerde dahi insan topluluğunun yaptığı bütün dini ibadetlerin raks ( dans) esasına dayandığı görülmektedir.

-          Bölge özelliklerine göre, bölgelerde oynanan oyunlarda görülen ortak figürler.

-          Üçleme

-          Halay sallanışı

-          Omuz sallama titretme

-          Atik

-          Kollu ve Kolsuz Yürüyüş

-          Ellerle yapılan figürler

Oyunların şekillerine göre dağılım

Halk oyunları genel olarak beş gurupta toplanmaktadır.

-          Tek kişi tarafından oynanalar

-          İki kişi tarafından oynanalar

-          Üç kişi tarafından oynanalar

-          Dört kişi tarafından oynanalar

-          Guruplar tarafından yürüten oyunlar (Toplu olarak oynanalar)

-          Tutunma, halka biçiminde ya da dağınık bir düzende oynanan oyunlar

-          Kadınlar tarafından oynananlar

-          Erkekler tarafından oynananlar

İnsanların kendi varlıklarına verdikleri değer yanında, tabiattaki tüm varlıklara karşı büyük bir yakınlık gösterdikleri içindir ki; tabiat, duygularının anlatılmasına yardım eden canlı motif olarak kullanılmaktan büyük zevk duymuşlardır. Bu itibarla insanların çeşitli varlıları taklit etmesiyle ortay çıkmaya başlayan oyunların başında hayvan taklitleri gelmektedir.

Hayvan öğesi birçok yöremizde halkımız tarafından oyunlarımıza konu edilmiştir.

Ülkemizde halk oyunlarında kullanılan hayvan taklitlerinden bazıları

Turna, at, kartal, deve, keklik, kedi, kurt, koç, ördek, teke, çekirge, serçe, ayı, bülbül, eşek, horoz, karga, koyun ve tavuk, güvercin, arı, kaz, kuzu ve manda, domuz, geyik, kirpi, tilki, ceylan, kaplumbağa vb.

Çalgısız Oynama Geleneği

Geleneksel halk oyunlarımıza sayılamayacak kadar zengin araç malzeme olmuştur. Burada hemen hepsinden söz etmekten ziyade ağırlık kazanmış ve ülke genelinde yaygınlık gösteren araç-gereç ve oyunlara değinilecektir.

Kaşık:

Kaşıkla oynanan oyunlar genellikle Ankara’dan itibaren Batı Bölgelerimize, İç Anadolu, Ege, Marmara ve Akdeniz Bölgelerinde geniş bir coğrafya içerinde yaygın bir şekilde görülmektedir. Kaşık ayrıca oynayanların şevkini, ritim duygusunu arttırmakta ve oyuna konsantre olmasını sağlamaktadır. Kaşığı hem erkekler hem de kadınlar kullanmaktadır.

Sopa:

Sopa, değnek, çubuk gibi, ağaçtan elde edilen bir takım araçlarla oyunlar oynanmıştır.

Sopa ile oynan oyunlar genelde iki kişi tarafından oynanmaktadır. Kavga ve savaşı temsil etmektedir.

Kılıç-Kalkan:

Bu tür oyunlar güce, fiziğe ve dayanaklılığa bağlı olduğu kadar maharete ustalığa ve estetik güzelliğe bağlıdır. Oyuncu oynadığı oyunu bir toplum önünde oynamaktadır. Kılıç-kalkan oyunları zorluklarından dolayı bazı yörelerimizde yerini sopaya bırakmıştır.

Bıçak:

Bu tür oyunlar genellikle iki erkek tarafından oynanmaktadır. Kesici ve vurucu araçla oynanan oyunlar genelde erkekler tarafından tek, iki, dört ve bazen de gurup oyunlarında görülür.