KONYA ŞİVESİ - KONYA AĞZI - YÖRESEL KELİMELER

          Bir ülkede geçerli olan genel bir şive içinde, o ülkenin çeşitli bölge ve kentlerindeki konuşma dilinde görülen söyleyiş farklarına "ağız" denir.

         "Konya ağzı" Türkçe içinde, Konya bölgesinde görülen söyleyiş tarzının adıdır. Söyleyiş farkları da salt bölgeler ya da kentler arasında görülmez. Köyler arasında bile bu tür ayrılıklara rastlanabilir. Söz konusu olan, biçimsel bir başkalık değil, bir ses değişimidir. Söz gelimi, Karadeniz ağzında (g) sesinin (c) gibi çıkarıldığı görülür: "Celdum, cittum"gibi, Konya bölgesinde de (k) sesi (g) ye dönüşür.

          Ağız dediğimiz bu söyleyiş farklarının oluşumunda, coğrafî özellikler ve toplumsal yaşayış gibi çeşitli etkenler söz konusudur. Belli ve ortak bir eğitimden geçen kişilerin, konuşmalarındaki bölgesel söyleyiş ayrımlarını düzeltmeseler bile, aynı yazı dilini kullandıkları görülür. Konya ağzı kent merkezlerinde, şehirleşme ve kültür olarak oldukça değişime uğrasa da, kırsal kesimde daha belirgin olarak kullanılmaktadır.

          Sözün kısası, kendine has bir şivesi vardır Konyalı' nın. En bariz misal, K harflerinin biraz daha gırtlaktan gelmesi ve G harfi olarak söylenmesidir.. Gonya, gıyamet, gırmızı, garpuz vs. gibi.

Bir bayram klasiği:

 -Esselaam Aliiküüm...

 -Aliiküm Selaam, buyrun, buyrun, ana maşşalllah, ana maşşallah, Kimler gelmiş, kimler gelmiş, geçinele şööle dip sedire. Hoş geldin Erhan age paltunu alıyım.

 -Hoşgördük, Bayramınız mübarek ossun, Allah bu günnere gine gavışdırsın.

 -Amin, amin cümleynen beraber, sizin de mübarek ossun. Haçcabaa, mantunu çıkar da irahat otur, iğreti gibi durma.

 -Ana yoo, fazla durmıyacaaz, daha yini çıkdık, ilk sizden başladık, daha bi sürü gapı var.

 -Diyele gıy ana; zaten bayramdan bayrama gelirsiniz, ataş almaya mı geldiniz?

 Konya'mıza has yöresel kelimelerden sadece birkaçı:

Alettirik: Elektrik

Kiyat: Kağıt

Garannık: Karanlık

Aba :Abla

Accık :Azıcık.

Böcü :Böcek

Bülüç :Piliç.

Güccük :Küçük

Gicişmek: Kaşınmak

Hökele :Ukala

Zimbit :Zifiri karanlık.

Temel: Bahçe Duvarı

Haranı: kazan

Hazaar: galiba

Gumpir: Patates

Duz: Tuz

Pantul: Pantolon

Mezer: Mezar

Ezen: Ezan

Döşşek: Yatak

Terezi: Terazi

Zıttına gitmek: hoşlanmamak

Şebit: Yufka ekmek

Balcan, badılcan: Patlıcan

Tefder: Defter

Mıh: Çivi

Sandelle: Sandalye

Bışgı: Testere

Motur: Traktör

Gupa: Bardak

Acep: Acaba

Depik: Tekme

Zağar: Yaramaz

Yuka: İnce

Zibil: Çok fazla

Zoba: Soba

Zerhoş: Sarhoş

Bıdırdamak: Konuşup durmak

Cırmalamak: Tırmalamak

Cırcır: Fermuar

Cazı: Cadı

Cıbartmak: morartmak

Dinelmek: Ayakta durmak

Gakılı: Bir sürü, çok

Hayat: Avlu

Iscak: Sıcak

İkrah etmek: Tiksinmek

Kösülmek: Yenilmek

Laylon: Naylon

Okumak: Davet etmek

Peşkir: Havlu

Piskevit, püsküğüt: Bisküvi

Seğirtmek: Koşmak

Tehne: Tenha

Tığteber: Bomboş

Velesbit,belesbit: Bisiklet

Tosbağa: Kaplumbağa

Zınarmak: Karşı gelmek

Zınılamak: Patlamak

Dal: Sırt

Elcek: Eldiven

Gonşu: Komşu

Hacemmi: Hacı Amca

Gaysi: Kayısı

Aporle: Hoparlör

Yiter: Yeter