CİZRE MÜZESİ

TARİHÇESİ

Şırnak ili Cizre ilçesinde bulunan bu müze, Cizre Kaymakamlığı tarafından restore edilen bir yapıda 1997 yılında açılmıştır. Müzeye Cizreli fizikçi ve mucit İsmail Ebul-iz El Cezeri’nin ismi verilmiştir.Çizreli araştırmacı Abdullah Yaşin’in çevreden topladığı arkeolojik ve etnoğrafik eserler burada sergilenmektedir. Cizre’nin 6000 yıl öncesine kadar uzanan kültürel kimliğini yansıtan müzedeki eserler arasında Babil tuğlaları, dinozorlara ait fosil dişleri, taş hayvan kabartmaları ve pişmiş topraktan kap kacaklar bulunmaktadır. Müzede Babil, Asur, Med, Guti, Selçuklu, Osmanlı, Rum, Arap, Emevi, Abbasi dönemlerine ait eserler bulunmaktadır. Bu eserlerin büyük çoğunluğu çevredeki Babil Köyü’nde bulunarak buraya getirilmiştir. Yörede yeterli bir kazı yapılmamıştır.

FİNİK ÖREN YERİ VE KALESİ

Milattan önce 4000 yılından kalma olan ören yeri Cizre'dedir. Güçlükonak ilçesine bağlı Dicle Nehri kenarında Düzova ve İdil Hendek köyleri karşısında bulunur. Burada Asur ve Gutilere ait kabartma heykeller bulunur. Su sarnıçları, kayadan oyulmuş evler ve kadın resimleri, gizli su merdivenleri en önemli eserlerdendir.

CİZRE KALESİ

Cizre Kalesi, M.Ö.4000 yıllarında Guti İmparatorluğu tarafından Cizre Surları ile Cizre Kalesi yaptırılmıştır. Cizre Kalesi şehrin kuzeyinde Dicle Nehri kıyısındadır. Kale dış surlar ve iç surlardan oluşmaktadır. Roma ve Bizans döneminden itibaren yapım süreci takip edilebilen kale, XII. yüzyıldan XVI. yüzyıla kadar olan dönem, yani Musul Atabekleri ve Cizre Beyleri döneminde aldığı şekliyle günümüze gelebilmiştir.

 CİZRE ULU CAMİİ

Hz. Ömer döneminde, 639 yılında eski bir kiliseden camiye çevrilmiştir. Abbasi döneminde onarılmıştır. Cizre emiri Baz Şah'ın oğlu Emir Ali Sencer tarafından da 1160 yılında bir kez daha onarılmıştır. Bu arada kesme taştan dikdörtgen kaide üzerine yuvarlak gövdeli minaresi de 1156 yılında yapılmıştır. İbadet mekânı sütunlarla üç sahna ayrılmıştır. Giriş kapısı üzerine Kuran'dan alınma ayetler yazılmıştır. Giriş kapısı demirden olup, 1983 yılında Topkapı Sarayı Müzesi'ne götürülmüştür. Bu kapı üzerinde gümüş motifler ve bakır kufi yazılar bulunmaktadır. Bu camideki en önemli eserlerden birisi de Ejderli Kapı Tokmağı'dır. Selçuklu Dönemi'ne ait bu kapı tokmağı İstanbul'da Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nde sergileniyor.

HZ. NUH TÜRBESİ

Büyük tufandan sonra Cizre’ye yerleşen Hz. Nuh vefatından sonra, Dağkapı Mahallesinde gömülmüştür. Nuh Camii’nin güney kısmında caminin bodrumunda mezarı bulunur. Burası ilk önce havraya, ardından kiliseye ve 639 yılında da camiye çevrilmiştir.

ABDALİYE MEDRESESİ

Cizre Dağkapı mahallesi ile mezarlık arasındadır. 1437 yılında Cizre beylerinden Emir Abdullah(Abdal) İbn Abdillah İbn Seyfeddin Boti tarafından yaptırılmıştır. Bu zat Mem-u Zin olayında geçen Emir Zeynuddin'in babasıdır. Güneyde idare odalarının altında dünyaca meşhur aşk öyküsünün sahipleri Mem-u Zin türbeleri bulunur.

MERYEM ANA KİLİSESİ

M.S. 57 yılında yapılan kilise Şırnak ilinin İdil ilçesinde bulunmaktadır. Süryani Ortodoks cemaatine ait kilise faal durumdadır. Sonradan bir çan kalesi eklenmiştir.