GELENEKSEL ÇOCUK OYUNLARI

1. Mahalle Maçı

Bildiğiniz futbol! Genelde, kutu kola ve kekine yapılırdı. Her zaman topla oynanmayabilirdi. Kendine özel kuralları vardır. Kocaman caddelerde, sokaklarda oynandığından, altın kural, topu kaçıranın almasıdır. 

2. Saklambaç: 

Oyunculardan biri ebe olur, yüzü koyun bir yere yaslanarak saymaya başlar. O sırada diğer oyuncular saklanırlar ve ebe kaleden ayrılınca ondan önce gidip kaleye sobe yapmaya çalışırlar. Ebe onlardan önce varırsa, kişinin ismini söylerek o kişiyi sobelemiş olur. Oyunun en eğlenceli yeri, ebenin bir kişiyi diğer kişi ile karıştırıp sobelemesidir. Bu durumda tüm oyuncular "Çanak Çömlek Patladı!" diye bağırarak yerlerinden çıkar. Ebe yine aynı kişi olur.



3. Körebe

Oyuncular arasından bir ebe seçilir. Gözleri bağlanan ebe, gelen seslere ve hislerine göre diğer arkadaşlarını ebelemeye çalışır.

4. İstop

Top oyunculardan birinin ismi söylenerek havaya atılır, ismi söylenen oyuncu eğer topu yere düşmeden yakalarsa o da başkasının adını söyleyerek topu hava atar. Top yere düşene kadar bu şekilde devam eder. Topu yere düşüren oyuncu topu yakalayana kadar herkes uzaklaşır ve istop diye bağırdığında herkes olduğu yerde durur. Ardından bir renk söyler ve o rengi bulup dokunamayan oyunculardan birini topla vurur.

5. Yerden Yüksek ve Park Ebesi

Yine oyuncuların arasından bir ebe seçilir. Kalan oyuncular etrafta yerden yüksek yerlere çıkarlar. Sürekli aynı yerde kalamaz, yer değiştirmek durumundadırlar ve yere indiğinde ebelenen yeni ebe olur. Park Ebesi'nde ise Parkın dışına kaçan kişi ebe olur.

6. Eski (Gönüllü) Minder

Gönüllü ortada çömelir, çocuklar etrafında el çırpıp tekerleme söyleyerek dönmeye başlarlar. Ortadaki gönüllü bir konu seçer ve çocuklar o konu ile ilgili taklit duruşları yaparlar.Aynı konu iki kere seçilemez.

7. Kukalı Saklambaç

Topla oynanan bir saklambaç oyunu. Oyundakilerden biri topa vurur, ebe olan kişi topu alıp geri aynı yere gelir ve sonrası normal saklambaç ile devam eder.

8. Dokuz Aylık

Erkekler arasında en popüler oyunlardandı. Futbol ve basketbol versiyonları vardı. Futbol versiyonunda topu dışarı atan adam kaleye geçer, 9 gol yediği takdirde bir çocuğu olur. Oyuncuların hepsinin topa bir kere değmesi gerekir. Bir kişinin topa iki kez arka arkaya değmesi yasaktır.

9. Beş Taş

5 adet yuvarlak taşla oynanır. Öncelikle ilk oyuncu seçimi yapılır. Bir tekerleme söylenir ya da taşların tamamı havaya hafifce atılıp elinin tersiyle üstünde  çok taş tutabilen oyuna ilk başlar. Birler, İkiler, Üçler, Dörtler ve Beşler vardır. Hepsinin kuralları farklıdır. 

10. Simit ya da kimileri için Zıldır Zumba

Yine bir ebe seçilir. Yere bir dair çizilir ve ebe o dairenin içine yerleşir. "Simiiiiit" ya da "Zıldır Zumba 1-2-3" diyerek tek ayak üstüne dairenin dışına çıkar. Kaçışan oyuncuları tek ayakla ebelemeye çalışır. Herhangi bir oyuncu ebelenirse, dairenin içine girinceye kadar tekmelenir.

11. Çelik Çomak

En az 2'şer kişilik 2 grupla oynanır. Biri kalın biri ince iki sopaya ihtiyaç vardır. Düz bir yere çizgi biçiminde küçük bir çukur açılır. Çukurdan 20 adım geride bir çizgi çizilir. Gruplardan biri ilk başlar. Karşı gruptan bir kişi elindeki uzun sopayı önceden açılan çukurun üzerine yatay olarak koyar. Oyuna ilk başlayan kişi önceden çizilen çizgiden elindeki küçük sopayı çukur üzerindeki sopaya atar. Vurur ise oyuna başlar. Elindeki büyük sopa ile küçük sopayı havaya kaldırır ve vurur. Küçük sopanın düştüğü yere kadar oyunu kaybeden gurubun oyuncuları sekerek gider. Oyun bu şekilde devam eder.

12. Misket

Farklı misket oyunları vardır. Şap, Çukur, Tumba, Üçgen (Mors), Karış ve Cımbız.

13. Anneleri yıllarca pantolon dikmeye mahkum eden, oyun: Uzun Eşek!

Çocuklar arasında en popüler oyunlardandı. Oyuncular iki gruba ayrıldıktan sonra hangi grubun yatacağına, hangi grubun atlayacağına karar verilir. Yatacak takım yastığın önüne dizilir. İlk baştaki oyuncu eğilerek kafasını yastığa dayar ve arkasındakiler de bir öncekinin bacaklarından tutarak eğilir. Karşı takım bir bir atlamaya başlar. Atladıktan sonra bacaklarını dolaması ve sürtünmesi yasaktır. Eğer alttakiler çökerse, aynı takım tekrar atlar. Eğer çökmezse, yukarıdaki takım yastığa tek ya da çift sayı gösterir, aşağıdaki takım tahmin etmeye çalışır.

14. Birdir bir

En az 3 kişi oynanır. Oyundan önce seçilen ebe belirlenen yerde eğilir. Diğer kişiler tekerlemeler söyleyerek sırtından atlar.

15. Dalya (Kimileri Dokuz Taş ya da Yedi Kiremit de diyor)

Yere tebeşirle çok büyük olmamak kaidesiyle bir halka çizilir. 9 tane yassı taş üst üste konulur. Takımdan bir atıcı seçilir ve topu belli bir mesafeden taşlara doğru yuvarlar. Taşların hepsini dağıtabilirse, kendi takımı kaçmaya başlar. Diğer takım ise elinde topla kaçan takımın elemanlarını kovalar. Kaçan takım, dağıttığı 9 taşı tekrar üst üste dizebilirse, oyunu kazanmış olur.

16. Yakar Top ya da Ortada Sıçan

2 grupla oynanır. Bir grup ikiye bölünür ve aralarında mesafe olacak şekilde karşılıklı durur. Diğer grup ortaya geçer. Ortaya geçilen grup topla vurulmaya çalışılır. İki oyunun tek farkı, Ortada Sıçan oyununda yere değmeyen topu tutan oyuncu, can kazanmış olur.

17. Alman Kale ya da 31

Top sektirme yarışı ile kaleye geçecek kişi belirlenir. Dokuz Aylık benzeri kuralları vardır. Kaleci gol yedikçe puanı artar. Topa arka arkaya 2 kez değmek yasaktır.

18. Aç Kapıyıııı, Bezirgan Baaşıı!

Bezirganbaşı tekerlemesi ile ebe seçilir. Oyuncular seçilen 2 ebe'nin kolları altından tekerleme eşliğinde geçerler. Başta verilen isimleri bilemeyenler ebelerin arkalarına geçerler ve 2 farklı takım oluşturulur. Ardından ortaya bir çizgi çizilir ve 2 takım çizinin gerisine ip ile kim düşecek çekişmesi yapar.

19. Aspirin

Öğrenciler tek sıra halinde otururlar. İçlerinden bir ebe olarak seçilir. Ve seçilen ebeden, içinden 0’dan 10’a kadar bir sayı tutması istenir. Diğer öğrenciler ebenin içinden tuttuğu sayıyı öğrenmek için sırayla bir rakam söylerler. Eğer biri bilirse ebe aspirin deyip çocukları kovalar yakaladığı çocuk ebe olur ve oyun böylece devam eder…

20. Sekiz Kuyulu Taş

2 kişi ve 16 şar 16 şar paylaştırılmak üzere toplam 32 taşla oynanan oyunda oyuncular önlerine karşılıklı 4 er çukur kazar ve her çukurun içinde 4 taş yerleştirir. Kura ile seçilen oyuncu başlamaya hak kazanır. Başlayan oyuncu kendine ait çukurlardan 4 taş alır istediği çukurdan başlayarak sırayla her çukura 1 er taş koyar. Diğer oyuncu da aynı eylemi tekrarlar. Bu taş yerleştirme esnasında kendi çukurunda 1 taş brakmayı başaran oyuncu karşısındaki diğer oyuncunun çukurundaki bütün taşları almaya hak kazanır. Rakibin taşlarını toplamayı başaran oyuncu kazanır.

21. Sek Sek

İlk gidiş bitince sondan başa dönüş yapar. Başta çift ayak gidiş dönüşün ardından tek ayak gider ve tamamladığı karelerin içine ismini yazmaya başlar. Başkasının kutusuna basmadan gidiş dönüşü bitiren oyunu kazanır.

22. Çarşıya Gittim

Çocuklar daire kurararak yere çömelirler,İlk başlayan oyunca çarşıya gittim ile başlayarak neler satın aldığını söyler , diğerleride sırayla bir şeyler ekler ve aynı şeyleri sırası ile tekrar ederek akışın devam etmesini sağlarlar. Sırada şaşıran veya kelimeyi söylemeyi unutan kaybeder.

23. Mendil Kapmaca

 Ortada mendili tutacak biri seçilir. Sonra çocuklar aldım verdim ben seni yendim oyunuyla iki gruba ayrılırlar. Çizgilerden çıkış yapan çocuklar arasında mendili yakalayan yakalayamayanı mendille ebelemeye çalışır.

24. Yağ satarım, bal satarım, ustam ölmüş ben satarım!

 Herkes dair yaparak oturur ve bir ebe seçilir. Ebe kalkıp dairenin arkasında tekerlemeyi söyleyerek dolaşır. Dolaşırken mendili belli etmeden oyunculardan birinin arkasına yere koyar. Arkasına mendil bırakılan oyuncu, bunun farkına vardığı anda mendili alarak ebeyi kovalamaya başlar. Ebe, yakalanmadan onun yerine oturursa, mendili alan çocuk ebe olur; yakalanırsa, oyun aynı ebeyle devam eder.

25. Topaç Çevirme (Katır Oyunu)

Topacın ipine kaytan denir. İşte bu kaytan kabaralı uçtan başlamak üzere topaca sıkıca sarılıyor. Kaytanın bir ucu ise sağ elin orta parmağına sıkıca bağlanır. Sonra topaç sivri ucu yere gelecek şekilde hızla yere fırlatılır ve bu arada kaytan geriye doğru çekilir. Bu çekme sırasında topaç dönme kazanır ve bunu yere çarpar çarpmaz sürdürür. En uzun süre çeviren kazanır!

26. İp Atlamak

Daha çok kız oyunu olarak bilinir. Pek çok türü vardır. Tek başına biri oynayabileceği gibi, 3-4, hatta daha fazla kişi de oynayabilir.

27. Yattı Kalktı

En az 6 kişi ile oynanan bu oyunda 1 cezacı vardır. Çocukların hepsi birer birer bir meyva ismi alırlar ve bunu birbirlerine söylerler. Dairede bağdaş kuran çocuklar diğer meyva isimli arkadaşının ismini söylerken yatıp kalkarlar bu şekilde hızlı olarak gelişenoyun ismi şaşıranın yanağının cezacı tarafından boyayla boyanması duraklar, sonunda en az boyanmış oyunu kazanır.

28. On bir elli

Kalabalık bir yakalamaç oyunu. Daire halinde el ele tutuşan çocuklar "1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 11on, 11yirmi, 11otuz, 11kırk, 11elli" tekerlemesini sayıyor ve elli diyen yanındakinin eline vuruyorsa. Vuramazsa ebe oluyor, vurursa o kişi ebe oluyor. Sonra yakalamaç başlıyor. Ebe herkesi yakalayarak kendi tarafına çekmeye çalışıyor.

29. Uçak

Bir ebeleme oyunudur, Ebe diğer çocukları yakalamaya çalışır. Yakalanan çocuklar uçak gibi kollarını açarak durur ve ebe tarafından yakalanmamış bir oyuncu, bacaklarının altından geçerse çözülür.

30. Köşe Kapmaca

Adından belli olacağı gibi herkes bir köşe kapmaya çalışır, ortada kalan ebe olur ve köşeleri değiştiren çocuklardan biri yerini ebeye kaptırırsa, yeni ebe o olur.

31. Gölge Kovalamaca

Seçilen ebe, diğer oyuncuların gölgesine basmaya çalışır. Sona kalan kişi 1. seçilir ve bir sonraki turda dokunulmazlık kazanır.

32. Kaç Kurtul

Yine bir ebe seçilir. Oyuncular tek sıra halinde dizilir. Ebe oyunculardan birinin önünde durur. O kişi kaçmaya başlar. Eğer ebeye yakalanmadan diğerlerinin yanına dönerse sırasını savmış olur.

33.ÜÇ tAŞ

Artık XOX diye bildiğimiz oyunun eski adı, üç taş'tı.

• Üçtaş oyunu 2 kişi ile oynanır.
• Oyuncular oyuna kura ile başlarlar.
• Kura sonunda kazanan oyuncu ilk taşı koyarak oyuna başlar. Sonra rakibi bir taş koyar.
• Oyuncular ellerindeki 3 taşı da oyun alanına bırakmadan oyun alanındaki hiçbir taşı oynatamazlar. Yani hamle yapamazlar.
• Oyuncular dokundukları taşı oynamak zorundadırlar.
• Aynı çizgi üzerinde ilk 3’ü yapan oyuncu oyunu kazanır.

 

34. Elim Sende

En basit ve en bilinen ebeleme oyunudur. Ebe birine dokunup elim sende, dediğinde yeni ebe o kişidir.

35. Patlangaç

 

1 kova çamur, en az 2 kişilik bir oyun. Çamurla toprak kap yapan çocuklar onu yere patlatır. En güçlü kim patlatırsa o yüksek bir puan alır. Sonuçta puanlar toplanır, kaybeden kazananı sırtında taşır.

36. Sıçratan Top

İpin ucuna bağlı bir top vardır, bu topu savuracak kişiyi seçmek için oyuncular aralarında tekerleme söyleyerek eleme yaparlar. Ebe seçilir. Ebe oyuncuların ayak altlarına doğru, topu sallayarak oyunculardan birini ebelemeyi çalışırlar.

37. On Pas

İki takıma bölünülür. Topu alan takım kendi takım arkadaşlarıyla paslaşmaya başlar. Kendi aralarında paslaşırken yüksek sesle birer birer ona kadar bu paslaşmaya devam eder. Paslaşma devam ederken topun yere düşmesi, rakip takımın eline değmesi veya rakip takımın eline değip yere düşmesi halinde saymaya sıfırdan başlanır. On pası tamamlayan takıma bir puan verilir. Topu puan alan takım oyuna sokar. Grup içinde paslaşırken rakibi de tutma, çekme ve itme olmayacaktır.

38. Çalı

İlk önce uzak bir noktaya koyulan kozalağı vurmaya çalışarak oyuncular arasından ebe seçilir. Ardından oyun başlar ve herkes kozalağı elindeki taşla vurmaya çalışır, kozalağı taşıyla isabet ettiremeyen geri dönüp taşını almaya çalışır, bu sırada ebe taşını almak için geri dönenleri ebelemeye çalışır.

39. Hacı Yatmaz

Ortaya bir sopa dikilir, çocuklar çevresinde daire olurlar. Herkes bir numara alır ve sopayı diken bir numara söyler ve numarası söylenen sopayı havada tutmaya çalışır. 

Bu oyunun bir adı daha vardı, ancak bir bileni bulamadım :)

40. Alaylar

En az 6 kız ile oynanan bu oyunda, iki gruba bölünmüş kızlar alaylar adlı tekerlemeyi söyleyerek, karşı karşıya yürüşürler. Tekerlemeyi kim sonlandırır ise(tekerlemede en son kimin ismi söylenirse) o karşı takımın el ele tutuşmuş zincirini kırmaya çalışır. Son kişi kalana kadar devam eden oyunda, kaybeden kişi göbek attırılarak cezalandırılır.

41.Arapsaçı

Oyuna başlamadan  önce tüm oyuncular  bir daire oluşturacak şekilde yere oturur. Bir oyuncu, eline aldığı ip yumağını, ipin ucunu bırakmadan bir diğer oyuncuya atar. Yumağı yakalayan oyuncu ipi tutar ve elindeki yumağı başka bir oyuncuya  atar. Böylece giderek büyüyen bir ağ meydana gelir. Oyunun ikinci bölümünde ise oyuncular atılan yumaktaki düğümü çözmeye çalışır. Ve oyun böylece devam eder.

42.Bülbül Kafeste

Oyuncular el ele tutuşmak suretiyle alanda bir halka oluşturur. Oluşturulan bu halkaya bülbül kafesi denir. Oyuncular arasından iki-üç ‘bülbül’ seçilir. Daha sonra bülbüller kafes içinde dolaşmaya başlar. Oyun esnasında halkadaki oyuncular ellerini bırakarak, “bülbül kafeste” der. Bu sırada bülbüller ise halkanın dışına çıkmaya çalışır. Halkadaki çocuklar, bülbüllerin dışarı çıkmasını engellemek için hemen birbirlerinin ellerini tutar ve kafesin açık olan yerini kapatır. Kafesten kaçabilen oyuncular, oyunu kazanmış olur.

43.Çatlak Patlak

Oyuncular oyuna başlarken ellerini, biri üstte, diğeri altta kalacakbiçimde birbirlerinin avuçlarının içine koyarlar. Her kelimede bir oyuncu yanındaki arkadaşının avucuna vurur ve şu sözleri söylenir:

“Çatlak patlak,

yusyuvarlak,

kremalı börek,

sütlü çörek,

çek dostum çek,

arabanı yoldan çek,

çek amca çek,

burnun kanca,

al sana bir bulmaca,

bulmaca kaç parça,

veriyorum 5 parça,

1, 2, 3, 4, 5”